De macht en de vrijheid om te kiezen. Dat is het centrale thema van de State of the World Population 2018, het jaarlijks rapport dat het VN Bevolkingsfonds UNFPA dat op 17 oktober verscheen. Individuen en koppels moeten vrij kunnen kiezen of, wanneer en hoeveel kinderen ze willen. Het lijkt eenvoudig maar dat is het niet. Reproductieve rechten worden geschonden wanneer gezondheidsdiensten er niet inslagen om essentiële zorg of middelen te verschaffen, zoals anticonceptie, of wanneer vrouwen en jongeren geen toegang hebben tot informatie over relaties en seksualiteit. In die gevallen wordt het moeilijk om ongeplande zwangerschappen te vermijden. 

Tanzania’s president John Magufuli liet zich opmerken deze maand toen hij verkondigde dat wie anticonceptie gebruikt lui is. “Wie hard genoeg werkt, kan zoveel kinderen grootbrengen als hij wil”, zo stelde hij, “dus waarom zouden mensen aan geboorteplanning moeten doen?”.

De uitspraken van de president zijn gevaarlijk. Ze ontkennen vrouwen het recht om te beslissen of, wanneer en hoeveel kinderen ze willen. Dat ondermijnt niet enkel hun autonomie, maar heeft grote risico’s voor hun gezondheid en het welzijn van hun gezinnen. Immers, wie te jong, te vaak en te snel na elkaar zwanger wordt loopt een veel groter risico op complicaties die kunnen leiden tot moedersterfte of permanente handicaps. Deze verhogen op hun beurt de kans op kindsterfte en verdere verarming van gezinnen.

Vrouwen in Tanzania krijgen nu reeds gemiddeld 5 kinderen en de moedersterfte ligt er hoog. Meisjes huwen op jonge leeftijd en velen krijgen hun eerste kind nog voor hun achttiende. Tanzania heeft dan ook een erg jonge populatie, met maar liefst 44% van de bevolking jonger dan 15. Zonder toegang tot gezinsplanning zal de bevolking zich verdubbelen in de komende twintig jaar.

In juli bezocht parlementslid Roel Deseyn, vice-voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda Tanzania met een internationale delegatie van parlementairen. De delegatie besprak er de problemen op het vlak van de gezondheid van moeders, seksualiteit van jongeren en de toegang tot gezinsplanning. Deseyn stelde toen vast dat Tanzaniaanse parlements- en regeringsleden wel degelijk met de problematiek begaan waren en de overheid de problemen ook erkende. De uitspraken van de president dreigen die steun evenwel te ondermijnen. NGOs die ijveren voor de rechten van vrouwen en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten in Tanzania uitten alvast massaal hun verontwaardiging. Mogen we ook een duidelijk signaal van onze Minster van Ontwikkelingssamenwerking verwachten? 

Roel Deseyn, federaal parlementslid en voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda, reisde eind juli met een delegatie Europese politici naar Tanzania. Daar ging hij met Tanzaniaanse parlementsleden, beleidsmakers, NGO medewerkers en jongerenactivisten in gesprek over de vele uitdagingen op het vlak van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. 

Overbevolking is volgens hoogleraar bio ethiek Peter Singer (DM, 7 juli)  een taboe geworden “door een bizarre coalitie van enerzijds het Vaticaan, dat altijd al tegen anticonceptie en geboorte­beperking is geweest, en anderzijds radicale feministen, die voorrang gaven aan de vrijheid van de vrouw om zelf uit te maken hoeveel kinderen ze krijgt.” Ik verslikte me in mijn koffie. Peter Singer kan bezwaarlijk een tegenstander van vrouwenrechten genoemd worden. En inderdaad, onmiddellijk daarop stelde de hoogleraar dat die feministen “een punt hadden, namelijk dat gezins­planning een recht is van de vrouw.” ”Maar”, zo ging hij verder, “op collectief niveau leidt dit tot problemen die ze vergeten mee te nemen in hun afweging, namelijk dat een toename van het aantal jonge kinderen ook zorgt voor de noodzaak van meer scholen, ziekenhuizen, banen en ga zo maar door”. Werkelijk, zouden feministen dat vergeten zijn? ​

Door de organisatie van een High-Level Panel op de Europese Ontwikkelingsdagen of 'EDD' vroeg België aandacht voor de noden van adolescenten. 

6 juni, Brussel. "Het is makkelijker om een onveilige abortus te krijgen dan anticonceptie", getuigde de Young EDD leader Archane Phonsina over de uitdagingen voor jonge vrouwen in de DR Congo. Phonsina verloor één van haar beste vriendinnen aan een onveilige abortus en is in haar land één van de grootste voorvechtsters voor de toegang van adolescenten tot gezinsplanning en veilige abortus. "Er rust een stigma op het praten over gezinsplanning; veel meisjes ondergaan minsten twee onveilige abortussen tijdens hun leven", legde ze uit. 
​
De moeilijkheden die Phonsina en haar leeftijdsgenoten ondervinden, vormen geen uitzondering. Adolescenten in Burkina Faso lopen tegen precies dezelfde problemen aan als vrouwen in de DR Congo, bevestigde Nicolas Meda, de Burkinese Minister van Gezondheid. 65% van de bevolking is er jonger dan 25 en heeft beperkte toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidsinformatie en diensten. Er rusten taboes op het praten over SRGR en menstruatie, het gezondheidssysteem is zwak en enkel een handvol gezondheidscentra over het hele land verschaffen jeugdvriendelijke diensten. 

Ook Ian Askew, Directeur van het Departement Reproductieve gezondheid en Onderzoek van de WHO ging dieper in op de obstakels die jongeren ervaren om toegang te krijgen tot seksuele gezondheidsdiensten. De centra zijn moeilijk bereikbaar en enkel geopend tijdens de schooluren. De diensten kunnen ook erg kostelijk zijn. En dan is er natuurlijk het sociopolitieke klimaat waarin de seksuele gezondheidsdiensten opereren. Dat klimaat bepaalt of adolescenten al dan niet welkom zijn. 

België's Vice Premier en Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo gaf toe dat er een enorme financieringskloof bestaat wat SRGR betreft. Zo heeft de 'Global Gag Rule' ingehakt op de middelen van organisaties die fantastisch werk verrichten op het terrein, stelde hij. "Het gaat niet allemaal over geld, maar het gaat toch écht wel over geld", bevestigde hij. "De financiering is een sleutelelement in de hele discussie". Hij benadrukt ook het belang om nationale politieke en lokale religieuze leiders te engageren die zich uitspreken over het belang van SRGR, en het belang om in een dialoog te gaan met (lokale) leiders over gezinsplanning. 

De Vice Directeur-Generaal voor Internationale Samenwerking en Ontwikkeling van de Europese Commissie, Marjeta Jager, deelde de bezorgdheden wat betreft de financieringskloof voor SRGR en bevestigde dat de Europese Commissie zich zal blijven engageren om de toegang van meisjes en vrouwen tot SRGR te verzekeren. Marjeta Jager wees erop dat de Europese Commissie in 2017 €470 miljoen uitgaf aan reproductieve gezondheid en aan moeder-, pasgeboren en kindzorg. 

Het High-Level Panel werd georganiseerd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en BeCause Health, het Belgische platform voor internationale gezondheid waarvan Sensoa een actief lid is. 
​
Bekijk het debat
Kijk hier voor andere EDD2018 highlights
​

“In teveel contexten heeft zij nog nooit zelf kunnen beslissen over éénder wat. Zeggen dat zij beslist, zonder aan de fundamenten te bouwen die haar daartoe instaat stellen, is in het beste geval naïef - in het slechtste geval onverantwoord. We mogen geen verwachtingen scheppen over autonomie en zelfbeschikking zonder omstandigheden te creëren die dat ook toelaten." Lina Abirafeh, directrice van het Institute for Women’s Studies in the Arab World aan de Libanese Amerikaanse Universiteit in Libanon en She Decides' kampioen's boodschap was klinkklaar. Abirafeh was de key note op het She Decides’ verjaardagsevent in het Belgische parlement, dat een antwoord zocht op de vraag 'Kan zij beslissen in tijden van crisis?', met een focus op de toegang van vrouwen en meisjes tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) tijdens humanitaire crises.  ​

De federale ontwikkelingshulp voor gezondheid en reproductieve gezondheid stegen van €141 miljoen in 2015 naar €146 miljoen  in 2016. De middelen blijven ver onder het niveau van 2014.  Toen werd nog €164 miljoen aan deze sectoren besteed. De totale uitgaven van het Directie-generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD) stegen met 11,8% in 2016. Verhoudingsgewijs investeert de federale regering dus minder middelen in ontwikkelingshulp voor gezondheid en reproductieve gezondheid. Het relatieve aandeel voor deze sectoren, zakte van 14% in 2015 naar 12,7%  in 2016. Deze resultaten licht Sensoa toe in een analyse van de federale ontwikkelingshulp voor gezondheid en reproductieve gezondheid. 

Op een top over gezinsplanning in Londen beloofden donorlanden, overheden en filantropische instellingen om 5 miljard dollar te investeren in seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten in ontwikkelingslanden.

De Kamercommissie Buitenlandse Betrekkingen keurde 27 juni unaniem een resolutie goed over de uitvoering en opvolging van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) in de 2030 Agenda. 

​De resolutie identificeert grote uitdagingen op het gebied van SRGR. Zo heeft 225 miljoen vrouwen die een zwangerschap willen uitstellen of voorkomen geen toegang tot anticonceptie, wordt één op de drie vrouwen die tijdens haar leven het slachtoffer van partnergeweld of seksueel geweld, en bevallen jaarlijks 16 miljoen tieners van een baby.

De 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling bevat specifieke doelen die net deze problemen moeten aanpakken, zoals universele toegang tot gezinsplanning en het beëindigen van alle vormen van geweld tegen meisjes en vrouwen. 

De parlementairen roepen de Belgische regering op om zich in te spannen voor de uitvoering van de Agenda en ook andere landen daartoe aan te sporen. Ze vragen om systematisch aandacht te besteden aan SRGR in de onderhandeling over samenwerkingsprogramma’s met de partnerlanden van de ontwikkelingssamenwerking. Ook vragen ze dat België het draagvlak voor SRGR binnen internationale organisaties, zoals de WHO, UNICEF en UNWOMEN vergroot, en dat België in de VN-Mensenrechtenraad en op andere internationale fora andere landen oproept om SRGR te beschermen en te promoten. 

​De resolutie werd ingediend door Kamerlid Sabien Lahaye-Battheu, voorzitster van de Parlementairen voor de 2030 Agenda. De resolutie kan tellen als signaal: België staat aan de vooravond van haar zelf-evaluatie ('Voluntary National Review') over de 2030 Agenda bij de VN, midden-juli.