De ‘community’ die ijvert voor seksuele en reproductieve rechten heeft een jarenlange ervaring in de strijd met die andere pandemie, hiv/aids. Belangrijke lessen kunnen daaruit getrokken worden. UNAIDS, het VN agentschap dat de wereldwijde hiv-respons coördineert, maakte een oplijsting.
Onder de 'lessons learned':
​

• Stoel de aanpak van de crisis steeds op een Mensenrechtenbenadering.
• Identificeer de meest kwetsbare bevolkingsgroepen op niet-stigmatiserende wijze.
• Span de inspanningen toe op op die groepen die anders makkelijk uitgesloten worden van zorg.
• Zorg dat gezondheidswerkers informatie en kennis hebben over de noden van de meest kwetsbare groepen, zoals vrouwen, mensen die in armoede leven, mensen die met een ziekte leven, mensen op het platteland, mensen met een handicap, mensen in detentie, mensen die leven in sloppenwijken of andere informele nederzettingen en daklozen.
• Erken kwetsbare bevolkingsgroepen in hun rol als gezondheidswerkers: zij zorgen voor familieleden, doen aan peer-outreach, …. Zij staan dus méé in de frontlinie van de epidemie. Hun veiligheid en bescherming moet daarom ook een prioriteit vormen.

De toegang tot abortuszorg verschilt van land tot land. In het algemeen zullen vrouwen en meisjes geconfronteerd worden met aanzienlijke beperkingen in de veilige én tijdige toegang tot essentiële seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten, en in het bijzonder tijdige abortuszorg, post-abortuszorg en noodanticonceptie.

Dergelijke beperkingen hebben onevenredig veel invloed op personen die behoren tot gemarginaliseerde groepen, waaronder vrouwen die in armoede leven, vrouwen met een beperking, etnisch-culturele minderheden, migranten, vrouwen zonder papieren, adolescenten en vrouwen die risico lopen het slachtoffer te worden van huiselijk en seksueel geweld. 

In België proberen de abortuscentra en de centra voor gezinsplanning de toegang tot een veilige abortus zo goed mogelijk te garanderen. In vele landen staat de toegang tot abortus en andere seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten echter onder druk. Het merendeel van het globale gezondheidzorgpersoneel bestaat uit vrouwen. Zij worden overal nu grotendeels ingezet om de corona-pandemie te bestrijden en lopen tegelijkertijd het grootste risico om het virus op te lopen. Hierdoor zal essentieel personeel, dat normaal in de reproductieve zorg werkt, niet langer beschikbaar zijn. Dit tekort aan medisch geschoold personeel die seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten kunnen aanbieden kan zo de wachttijden voor patiënten in nood verlengen. Op plaatsen waar er reeds een tekort is aan zorgverstrekkers zal dit de medische zorg extreem onder druk zetten, zeker wanneer die zorg door de autoriteiten geklasseerd wordt als 'niet dringend'. 

Niet alleen wordt gezondheidspersoneel anders ingezet, ook de financiering van anticonceptie en abortuszorg wordt in bepaalde landen geheroriënteerd naar de strijd tegen CoVid-19. De hiv-epidemie leert ons echter dat de financiering voor dit soort epidemieën niet onttrokken mag worden aan bestaande diensten, zodat de continuïteit van de zorg gegarandeerd wordt en opdat mensen hun gezondheid én andere rechten niet ondermijnd worden.

Marie Stopes International, een belangrijke aanbieder van gezinsplanning en veilige abortuszorg in het Zuiden schat dat de terugval in reproductieve gezondheidsdiensten kan leiden tot maar liefst 3 miljoen extra ongeplande zwangerschappen, 2,7 miljoen onveilige abortussen en 11.000 zwangerschap-gerelateerde sterfgevallen.

De quarantaine-maatregelen om de Covid-19 pandemie in te dijken beïnvloeden de toegang tot anticonceptie voor vrouwen wereldwijd. 

Anticonceptie zelf dreigt schaarser en schaarser te worden. Zo waarschuwen grote NGOs evenals producenten van anticonceptie dat de bevoorrading van verschillende anticonceptie-producten zwaar verstoord is. China, de op één na grootste exporteur van farmaceutische producten ter wereld, heeft verschillende fabrieken voor geneesmiddelenproductie gesloten, wat op zijn beurt voor vertragingen heeft gezorgd bij Indiase fabrieken die generieke geneesmiddelen produceren, waaronder anticonceptie. 

De vraag naar langdurige anticonceptie zoals het spiraaltje of het implantaat zal ook stijgen. Na het aantreden van Trump als president in de VS bijvoorbeeld, steeg de vraag naar spiraaltjes, omdat vrouwen vreesden dat de toegang tot andere anticonceptie moeilijker zou worden onder zijn bewind. 

Door dat overheden overal ter wereld de mobiliteit van hun burgers sterk beperken, zal ook het gebruik van anticonceptie terugvallen. Zeker vrouwen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer om zich te verplaatsen of vrouwen die momenteel zonder inkomen zitten, kunnen moeilijkheden ondervinden om anticonceptie voorschriften te verkrijgen en anticonceptie aan te kopen.  

De verminderde toegang tot anticonceptie komt bovenop het reeds bestaande nood van vrouwen. 214 miljoen vrouwen in het Globale Zuiden die gebruik willen maken van anticonceptie hadden voor de crisis reeds geen toegang tot gezinsplanning. Hun aantal tikt nu aan. Dit zal leiden tot meer ongeplande zwangerschappen en een stijging van het aantal gevallen van moedersterfte door complicaties tijdens de zwangerschap of bij de bevalling.  

Over de hele wereld zien we plotselinge en ingrijpende beperkingen op democratische vrijheden. Onze bewegingen worden steeds meer gecontroleerd. Openbare bijeenkomsten zijn verboden; de noodtoestand wordt afgekondigd; wetgevingsdebatten worden uitgesteld en de werking van parlementen wordt in bepaalde landen opgeschort of hun controlerende rol wordt sterk ingeperkt ten voordele van de uitvoerende macht. Wereldwijd voeren overheden de digitale bewaking op.

​In Europa bijvoorbeeld, kende de Hongaarse premier Viktor Orbán zich dictatoriale bevoegdheden toe om wetten voor onbepaalde tijd te negeren en verkiezingen en referenda op te schorten. In Israël vaardigde premier Benjamin Netanyahu een nooddecreet uit dat verhindert dat het parlement bijeenkomt, in wat de krant Haaretz een 'corona-coup' doopte.  Experts wijzen nu al op de toenemende druk op de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen en meisjes, overal ter wereld. 

Het recht van vrouwen op een veilige abortus moet door alle landen gegarandeerd worden. Toch blijkt uit een recente studie van de International Planned Parenthood Federation (IPPF) dat er in verschillende Europese en Centraal-Aziatische landen nog te veel barrières worden opgetrokken door wetgevers, ambtenaren en zorgverstrekkers.
​
​In België is het recht op abortus een brandend actueel thema. Nieuwe cijfers verzameld door de abortus-evaluatiecommissie tussen 2011 en 2018 lekten recent en liggen ter bespreking in de Kamer. Het thema bepaalt zelfs in zekere mate hoe de federale regering eruit zou kunnen zien. De nieuwe wet zou onze Belgische termijn voor zwangerschapsafbreking van 12 weken tot 18 weken verlengen. Geen beter moment om  de vergelijking te maken met andere Europese landen. 

België behoort tot de top van Eurpa in de preventie van baarmoederhalskanker, zo blijkt uit de Cervical Prevention Policy Atlas. Baarmoederhalskanker kan vermeden worden en is behandelbaar. Toch sterven ieder jaar circa 25.000 vrouwen in Europa aan de ziekte, wat het tot de tweede meest dodelijke kanker maakt voor vrouwen tussen de 15 en 44. 

Het aandeel van de totale uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking dat besteed wordt aan gezondheid en reproductieve gezondheid viel in 2018 terug op 11%, het laagste percentage in vier jaar. Een dalende trend tekent zich af over de loop van de voorbije legislatuur, van 14% in 2015, 12,7% in 2016 en 12,4% In 2017. Dat blijkt uit de doorlichting van Sensoa, expertisecentrum seksuele gezondheid, die de 2018-uitgaven van het Directoraat-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking analyseerde en vergeleek met de uitgaven in de voorgaande jaren.

Op 10 oktober gingen de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’, de Belgische All-Party-Parlementary-Group voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, opnieuw van start in het federale parlement. De komende 5 jaar verenigt de groep parlementariërs uit alle partijen die interesse hebben in het internationaal bevorderen van gendergelijkheid, gezondheid en rechten, zoals vastgelegd in het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
​
De groep, die ongeveer 30 leden telt, zal toezien op de internationale rol van België om het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te realiseren. Binnen dit kader, zullen ze zich richten op duurzaam ontwikkelingsdoel 3, gezondheid en welzijn voor iedereen, en duurzaam ontwikkelingsdoel 5, gendergelijkheid en empowerment. Daartoe zullen ze regelmatig bijeen komen, het publiek te informeren, deelnemen aan internationale delegaties, het terrein bezoeken, de regering bevragen en resoluties opstellen.

De VN-Veiligheidsraad nam een afgezwakte resolutie aan over de strijd tegen seksueel geweld in conflict. Verwijzingen naar seksuele en reproductieve gezondheidszorg voor slachtoffers van verkrachting en geweld verdwenen uit de tekst op vraag van de Amerikanen.

De Trump-administratie ondermijnt systematisch de consensus over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. De Trump-administratie is beducht voor elke mogelijke verwijzing naar abortus. Bij zijn aantreden voerde de administratie opnieuw de Mexico City Policy in waardoor Amerikaanse ontwikkelingssteun verbiedt aan organisaties die informatie over abortus aanbieden of daarvoor naar andere organisaties doorverwijzen, ook in landen waar abortus legaal is.  

Eind maart organiseerde de  Amerikaanse organisatie ‘International Organization for the Family’ (IOF) samen met de organisaties ProVita en CitizenGo het 5e Wereldcongres voor families in de Italiaanse stad Verona. Op dit congres ontmoeten anti-choice organisaties organisaties die tegen keuzevrijheid op het vlak van relaties, seksualiteit en gezinsplanning zijn.