Het aandeel van de totale uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking dat besteed wordt aan gezondheid en reproductieve gezondheid viel in 2018 terug op 11%, het laagste percentage in vier jaar. Een dalende trend tekent zich af over de loop van de voorbije legislatuur, van 14% in 2015, 12,7% in 2016 en 12,4% In 2017. Dat blijkt uit de doorlichting van Sensoa, expertisecentrum seksuele gezondheid, die de 2018-uitgaven van het Directoraat-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking analyseerde en vergeleek met de uitgaven in de voorgaande jaren.

Op 10 oktober gingen de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’, de Belgische All-Party-Parlementary-Group voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, opnieuw van start in het federale parlement. De komende 5 jaar verenigt de groep parlementariërs uit alle partijen die interesse hebben in het internationaal bevorderen van gendergelijkheid, gezondheid en rechten, zoals vastgelegd in het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
​
De groep, die ongeveer 30 leden telt, zal toezien op de internationale rol van België om het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te realiseren. Binnen dit kader, zullen ze zich richten op duurzaam ontwikkelingsdoel 3, gezondheid en welzijn voor iedereen, en duurzaam ontwikkelingsdoel 5, gendergelijkheid en empowerment. Daartoe zullen ze regelmatig bijeen komen, het publiek te informeren, deelnemen aan internationale delegaties, het terrein bezoeken, de regering bevragen en resoluties opstellen.

De VN-Veiligheidsraad nam een afgezwakte resolutie aan over de strijd tegen seksueel geweld in conflict. Verwijzingen naar seksuele en reproductieve gezondheidszorg voor slachtoffers van verkrachting en geweld verdwenen uit de tekst op vraag van de Amerikanen.

De Trump-administratie ondermijnt systematisch de consensus over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. De Trump-administratie is beducht voor elke mogelijke verwijzing naar abortus. Bij zijn aantreden voerde de administratie opnieuw de Mexico City Policy in waardoor Amerikaanse ontwikkelingssteun verbiedt aan organisaties die informatie over abortus aanbieden of daarvoor naar andere organisaties doorverwijzen, ook in landen waar abortus legaal is.  

Eind maart organiseerde de  Amerikaanse organisatie ‘International Organization for the Family’ (IOF) samen met de organisaties ProVita en CitizenGo het 5e Wereldcongres voor families in de Italiaanse stad Verona. Op dit congres ontmoeten anti-choice organisaties organisaties die tegen keuzevrijheid op het vlak van relaties, seksualiteit en gezinsplanning zijn.  

“België is vastbesloten om een wereld te bouwen waarin niemand, geen enkel kind, geen enkele jongere, geen enkel meisje of  vrouw achterblijft.” Dit waren de slotwoorden van België op de 52e sessie van de Commissie voor Bevolking en Ontwikkeling, 1-5 april 2019. Hiermee sprak België zijn engagement uit voor de volledige uitvoering van het Caïro Actieprogramma voor Bevolking en Ontwikkeling (ICPD). 

De VN Commissie voor Bevolking en Ontwikkeling nam unaniem een Politieke Verklaring aan waarin ze het belang van het Caïro Actieprogramma voor Bevolking en Ontwikkeling (ICPD) herbevestigen. Dit belangrijke internationale referentiedocument voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten viert dit jaar zijn 25e verjaardag. 

Van een omslag van het beleid is nog geen sprake, zo stelt Perspective 2030, de Belgische coalitie van NGOs die ijveren voor en toezien op de realisatie van de 2030 Agenda waarvan ook Sensoa deel uitmaakt. De coalitie publiceert een kritisch rapport dat het bilan opmaakt van de Belgische inspanningen sinds de ondertekening van de agenda in 2015.
Politieke keuzes maken
Als België en de deelstaatregeringen werk willen maken van duurzame ontwikkeling, moeten ze een versnelling hoger schakelen en politieke keuzes maken, zo stelt de coalitie. Dat is hoogstnoodzakelijk als we de behoeften van de huidige generaties willen vervullen zonder die van de toekomstige te hypothekeren. Zo moet de overheid hernieuwbare energie aanmoedigen, banken ontmoedigen om te investeren in fossiele energie en andere schadelijke projecten, niet-duurzame palmolie aan banden leggen, gendergelijkheid bewerkstelligen, enzovoort. De overheid focust nog te veel op losse initiatieven en te weinig op fundamentele aanpassingen van het beleid.

Voorstellen voorwaarts
De coalitie vraagt daarom een daadkrachtig en omvattend antwoord op alle uitdagingen, en reikt daartoe ook zelf concrete voorstellen aan. Het bilan en de aanbevelingen voor het realiseren van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen staan gebundeld in het rapport 'Mind the Gap'. Het rapport moet als duurzaamheidschecklist dienen voor de volgende regering.

Iedereen recht op een goede gezondheid
Op het vlak van gezondheid vragen de NGOs dat België zich internationaal inspant om de ongelijke toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg weg te werken door solidaire financieringsmechanismen te versterken, te investeren in gezondheidspersoneel, de privatisering van zorg te vermijden die ten koste gaat van de kwaliteit en betaalbaarheid, en de publieke doelstelling van gezondheid in handelsovereenkomsten te bewaken. België wordt ook gevraagd om een inhaalbeweging te realiseren in de ontwikkelingssteun voor gezondheid, inclusief seksuele en reproductieve gezondheid en rechten in het Globale Zuiden, en te ijveren voor de aandacht voor gezondheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten binnen de Europese ontwikkelingssamenwerking. 

De macht en de vrijheid om te kiezen. Dat is het centrale thema van de State of the World Population 2018, het jaarlijks rapport dat het VN Bevolkingsfonds UNFPA dat op 17 oktober verscheen. Individuen en koppels moeten vrij kunnen kiezen of, wanneer en hoeveel kinderen ze willen. Het lijkt eenvoudig maar dat is het niet. Reproductieve rechten worden geschonden wanneer gezondheidsdiensten er niet inslagen om essentiële zorg of middelen te verschaffen, zoals anticonceptie, of wanneer vrouwen en jongeren geen toegang hebben tot informatie over relaties en seksualiteit. In die gevallen wordt het moeilijk om ongeplande zwangerschappen te vermijden. 

Tanzania’s president John Magufuli liet zich opmerken deze maand toen hij verkondigde dat wie anticonceptie gebruikt lui is. “Wie hard genoeg werkt, kan zoveel kinderen grootbrengen als hij wil”, zo stelde hij, “dus waarom zouden mensen aan geboorteplanning moeten doen?”.

De uitspraken van de president zijn gevaarlijk. Ze ontkennen vrouwen het recht om te beslissen of, wanneer en hoeveel kinderen ze willen. Dat ondermijnt niet enkel hun autonomie, maar heeft grote risico’s voor hun gezondheid en het welzijn van hun gezinnen. Immers, wie te jong, te vaak en te snel na elkaar zwanger wordt loopt een veel groter risico op complicaties die kunnen leiden tot moedersterfte of permanente handicaps. Deze verhogen op hun beurt de kans op kindsterfte en verdere verarming van gezinnen.

Vrouwen in Tanzania krijgen nu reeds gemiddeld 5 kinderen en de moedersterfte ligt er hoog. Meisjes huwen op jonge leeftijd en velen krijgen hun eerste kind nog voor hun achttiende. Tanzania heeft dan ook een erg jonge populatie, met maar liefst 44% van de bevolking jonger dan 15. Zonder toegang tot gezinsplanning zal de bevolking zich verdubbelen in de komende twintig jaar.

In juli bezocht parlementslid Roel Deseyn, vice-voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda Tanzania met een internationale delegatie van parlementairen. De delegatie besprak er de problemen op het vlak van de gezondheid van moeders, seksualiteit van jongeren en de toegang tot gezinsplanning. Deseyn stelde toen vast dat Tanzaniaanse parlements- en regeringsleden wel degelijk met de problematiek begaan waren en de overheid de problemen ook erkende. De uitspraken van de president dreigen die steun evenwel te ondermijnen. NGOs die ijveren voor de rechten van vrouwen en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten in Tanzania uitten alvast massaal hun verontwaardiging. Mogen we ook een duidelijk signaal van onze Minster van Ontwikkelingssamenwerking verwachten? 

Roel Deseyn, federaal parlementslid en voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda, reisde eind juli met een delegatie Europese politici naar Tanzania. Daar ging hij met Tanzaniaanse parlementsleden, beleidsmakers, NGO medewerkers en jongerenactivisten in gesprek over de vele uitdagingen op het vlak van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten.