Toen de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs) in 2015 aangenomen werden, was er wereldwijd enthousiasme en riepen de Verenigde Naties op tot actie. Daardoor werd er in het begin vooruitgang geboekt. Echter, na 7 jaar is duidelijk dat de initiële vooruitgang niet werd volgehouden. In 2023, zitten we maar met 12 procent van de targets op koers om de doelen te halen. Die achterstand is er ook voor de duurzame ontwikkelingsdoelen die gericht zijn op de realisatie van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Wat vertellen de cijfers? We geven een overzicht per doel en per target.
Target 3.1: 70 gevallen van moedersterfte per 100.000 geboortes.
Het moedersterftecijfer daalde amper, van 227 sterfgevallen per 100.000 levendgeborenen in 2015 naar 223 sterfgevallen per 100.000 in 2020. Dagelijks sterven nog steeds bijna 800 vrouwen door vermijdbare complicaties tijdens hun zwangerschap of bevalling. Bijna 95% van deze sterfgevallen doet zich voor in lage en midden-inkomenslanden (UN SG Report, 2023).
Hoe dodelijk zwanger zijn en bevallen kan zijn begrijpen we pas echt als we naar de kansen kijken dat een vijftienjarige vrouw tijdens haar leven overlijdt aan moedersterfte. In de Democratische Republiek Congo is die kans zo hoog als 1 op 29. In België is die kans 1 op 12.079 (WHO, 2023).
Hoe dodelijk zwanger zijn en bevallen kan zijn begrijpen we pas echt als we naar de kansen kijken dat een vijftienjarige vrouw tijdens haar leven overlijdt aan moedersterfte. In de Democratische Republiek Congo is die kans zo hoog als 1 op 29. In België is die kans 1 op 12.079 (WHO, 2023).
ⓘ Er zijn grote investeringen nodig in het aanbieden van prenatale zorg voor moeders. Daarnaast moet meer medisch geschoold personeel aanwezig zijn bij bevallingen en moeten bevallingen in beter uitgeruste gezondheidscentra gebeuren.
Target 3.3: Minder dan 370.000 nieuwe hiv-diagnoses tegen 2025.
1,5 miljoen mensen werden geïnfecteerd met hiv in 2021 (UNAIDS, 2022). Dit cijfer is nauwelijks veranderd sinds 2016. Het wijst op het falen van het voorkomen van nieuwe infecties en de blijvende kwetsbaarheid van sleutelgroepen.
ⓘ Sleutelgroepen, zoals homomannen en andere mannen die seks hebben met mannen, mensen die drugs injecteren, sekswerkers, gevangenen en andere mensen die opgesloten leven, en transgender personen en hun seksuele partners zijn samen goed voor 70% van alle nieuwe hiv-infecties wereldwijd (in 2021). Het stigma en de discriminatie die deze groepen ervaren verhogen hun kwetsbaarheid (UNAIDS, 2022).
Target 3.7: Universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg in 2030.
Het percentage vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15-49 jaar) wereldwijd dat toegang heeft tot moderne anticonceptiemethoden is licht gestegen van 76,5% in 2015 naar 77,6% in 2023 en zal naar verwachting 78,2% bedragen in 2030. Sub-Sahara Afrika kende de grootste stijging, van 51,6% naar 57,4 %, maar daarmee zitten we nog lang niet aan de doelstelling om iedereen toegang tot anticonceptie te verzekeren (UN SG Report, 2023).
Het aantal tienerzwangerschappen zakte van 64 ,5 per 1000 geboortes (in 2020) naar 41,3 per 1000 geboortes in 2023. Vooral Zuid-Azië doet het goed. De afname gaat echter veel trager in de Latijns-Amerikaanse en Caraïbische regio en de regio van Sub-Sahara-Afrika. Zij blijven de hoogste ratio’s hebben met respectievelijk 99,4 en 51,2 geboortes per 1000 vrouwen (WHO, 2023).
Het aantal tienerzwangerschappen zakte van 64 ,5 per 1000 geboortes (in 2020) naar 41,3 per 1000 geboortes in 2023. Vooral Zuid-Azië doet het goed. De afname gaat echter veel trager in de Latijns-Amerikaanse en Caraïbische regio en de regio van Sub-Sahara-Afrika. Zij blijven de hoogste ratio’s hebben met respectievelijk 99,4 en 51,2 geboortes per 1000 vrouwen (WHO, 2023).
ⓘ Momenteel is de helft van alle zwangerschappen ongepland. Van die ongeplande zwangerschappen eindigt de helft in een zwangerschapsafbreking. Miljoenen ongeplande zwangerschappen kunnen worden vermeden door betere informatie en vrijwillige, betaalbare en kwalitatieve vormen van anticonceptie.
ⓘ Naar schatting 218 miljoen gehuwde vrouwen tussen de 15-48 jaar willen een moderne vorm van anticonceptie gebruiken maar hebben er geen toegang toe. De niet-ingeloste nood aan anticonceptie inlossen zou de ook moedersterfte met 62% kunnen doen dalen (Guttmacher, 2020).
ⓘ Naar schatting 218 miljoen gehuwde vrouwen tussen de 15-48 jaar willen een moderne vorm van anticonceptie gebruiken maar hebben er geen toegang toe. De niet-ingeloste nood aan anticonceptie inlossen zou de ook moedersterfte met 62% kunnen doen dalen (Guttmacher, 2020).
Target 5.3: Een einde maken aan alle schadelijke praktijken, zoals gedwongen huwelijken, kindhuwelijken en vrouwelijke genitale verminking.
In 2022, waren één op de vijf jonge vrouwen wereldwijd (19%) het slachtoffer van een kindhuwelijk. Dit is een verbetering tegenover 2016, toen het cijfer nog 21% was. Echter, volgens UNWOMEN moet de vooruitgang 17 keer zo snel gaan dan nu om kindhuwelijken tegen 2030 uit te bannen.
Minstens 200 miljoen meisjes en vrouwen ondergingen een vorm van vrouwelijke genitale verminking (VGV), voornamelijk in de 31 landen waar de praktijk geconcentreerd is. In veel landen komt het net zoveel voor als drie decennia geleden. Zelfs in landen waar VGV minder wijdverspreid is, moet de vooruitgang minstens 10 keer sneller moeten gaan om de wereldwijde doelstelling om VGV uit te bannen tegen 2030 te behalen (UNICEF, 2023).
Minstens 200 miljoen meisjes en vrouwen ondergingen een vorm van vrouwelijke genitale verminking (VGV), voornamelijk in de 31 landen waar de praktijk geconcentreerd is. In veel landen komt het net zoveel voor als drie decennia geleden. Zelfs in landen waar VGV minder wijdverspreid is, moet de vooruitgang minstens 10 keer sneller moeten gaan om de wereldwijde doelstelling om VGV uit te bannen tegen 2030 te behalen (UNICEF, 2023).
ⓘ Onderwijs is de sleutel tot de uitbanning van VGV en kindhuwelijken. Verzet tegen VGV is het grootst bij meisjes en vrouwen met een opleiding. Meisjes wiens moeders lager onderwijs hebben genoten, lopen 40 procent minder kans om te worden besneden dan meisjes van wie de moeder geen opleiding heeft genoten (UN 2022). Wie langer kan studeren huwt doorgaans ook later en zal meer inspraak hebben in de huwelijkssluiting.
Target 5.6: Universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten zoals beschreven in het Caïro Actieprogramma voor Bevolking en Ontwikkeling.
Op basis van gegevens van 68 landen voor 2007-2022 neemt slechts 56% van de gehuwde of samenwonende vrouwen in de leeftijd van 15 tot 49 jaar hun eigen beslissingen over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Dit betekent dat zij niet zelf kunnen kiezen om beroep te doen op reproductieve en seksuele gezondheidszorg, anticonceptie te gebruiken of seks met hun partner te weigeren (UNFPA, 2021).
ⓘ Landen moeten wetten en regelgeving hebben die vrouwen en mannen volledige en gelijkwaardige toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg, informatie en educatie geeft. Uit een analyse van 75 landen die rapporteerden aan UNDESA blijkt dat de meeste landen wet- en regelgeving voor de gezondheid van moeders, hiv en gezinsplanning hebben, maar slechts 57% van die landen heeft seksuele opvoeding verankerd in hun wetgeving. (UNFPA, 2020)