Het Amerikaanse hooggerechtshof draait een vonnis terug in de zaak Roe versus Wade. Dit vonnis zorgde ervoor dat vanaf 1973 abortus overal in de VS legaal werd. De beslissing komt niet helemaal uit de lucht gevallen, er was in mei al een document gelekt dat erop wees dat het nationale recht op abortus teruggedraaid zou worden. De annulering van het vonnis gaat in tegen de internationale trend van versoepeling van de abortuswetgeving, zoals nog begin dit jaar in Colombia.
Terwijl het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten’s beslissing om het Roe v. Wade arrest op te schorten nog hangende was legden drie internationale vrouwenrechtenactivistes uit wat de risico’s zijn wanneer vrouwen de toegang tot veilige abortuszorg beperkt of ontzegd wordt. Ze deden dit tijdens een digitale dialoog met de “Parlementairen voor de 2030 Agenda”. 5 jaar na de succesvolle internationale She Decides’ conferentie, gelanceerd als antwoord op de teruginwerkingstelling van de Global Gag Rule (GGR) onder voormalig Amerikaans president Donald Trump, brachten België en de She Decides Support Unit de internationale pleitbezorgers voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) opnieuw samen in Brussel, op 19-20 mei. “Het recht op veilige en legale abortus staat onder druk over de hele wereld. We moeten ervoor zorgen dat de klok niet wordt teruggedraaid.” Met deze woorden leidde de Nederlands MEP Sophie in’t Veld een webinar naar aanleiding van de internationale dag voor veilige abortus in. Tijdens deze webinar werd de nieuwe Europese Abortusbeleid Atlas gelanceerd. De Atlas vergelijkt de Europese landen naar de toegang van vrouwen in deze landen tot abortus. België zit in de Europese top 10 maar loopt achter op het Verenigd Koninkrijk, de Scandinavië en buurlanden Frankrijk en Nederland. Zo kan de verplichte wachttijd ingekort worden en kan België beter doen wat betreft het bestrijden van disinformatie over abortus.
Dagenlange prostesten volgen op de verstrenging van de abortuswetgeving in Polen op 27 januari. Deze wetgeving verbiedt vrouwen om een zwangerschap af te breken, ook in het geval dat hun foetus afwijkingen vertoont. Dokters en zorgverleners die vrouwen en hun partners hier toch toe bijstaan riskeren vanaf nu tot 3 jaar cel. Recht en Rechtvaardigheid (PiS), de regerende partij, probeerde eerder deze verstrenging door te duwen. Reeds in 2016 en 2018 legde ze de wet in het parlement voor, maar stootte telkens op enorme volksprotesten. Door de oprichting van het Grondwettelijk Hof en de systematische vervanging van gematigde rechters door conservatieve rechters, kon de PiS de verstrenging nu toch doorvoeren. Nieuw aangesteld Amerikaans president Joe Biden maakt schoon schip na 4 jaar Trump. De VS heeft zich terug achter het Parijs-klimaatsakkoord geschaard, zal niet uit de Wereldgezondheidsorganisatie stappen en zal opnieuw UNFPA, het bevolkingsagentschap van de Verenigde Naties financieren. Boven al deze ‘executive orders’, heeft Biden ook de Mexico City Policy of de Global Gag Rule terug ingetrokken. Dit beleid, dat Amerikaanse hulp verbiedt aan buitenlandse organisaties die doorverwijzen naar centra die abortus aanbieden of abortus als een optie bespreken, werd achtereenvolgens door republikeinse presidenten ingesteld en ingetrokken door democratische presidenten. Een knipperlichtrelatie, maar dan één waar het licht jaren op rood of groen staat, met alle gevolgen voor het terrein. De toegang tot abortuszorg verschilt van land tot land. In het algemeen zullen vrouwen en meisjes geconfronteerd worden met aanzienlijke beperkingen in de veilige én tijdige toegang tot essentiële seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten, en in het bijzonder tijdige abortuszorg, post-abortuszorg en noodanticonceptie. Dergelijke beperkingen hebben onevenredig veel invloed op personen die behoren tot gemarginaliseerde groepen, waaronder vrouwen die in armoede leven, vrouwen met een beperking, etnisch-culturele minderheden, migranten, vrouwen zonder papieren, adolescenten en vrouwen die risico lopen het slachtoffer te worden van huiselijk en seksueel geweld. In België proberen de abortuscentra en de centra voor gezinsplanning de toegang tot een veilige abortus zo goed mogelijk te garanderen. In vele landen staat de toegang tot abortus en andere seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten echter onder druk. Het merendeel van het globale gezondheidzorgpersoneel bestaat uit vrouwen. Zij worden overal nu grotendeels ingezet om de corona-pandemie te bestrijden en lopen tegelijkertijd het grootste risico om het virus op te lopen. Hierdoor zal essentieel personeel, dat normaal in de reproductieve zorg werkt, niet langer beschikbaar zijn. Dit tekort aan medisch geschoold personeel die seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten kunnen aanbieden kan zo de wachttijden voor patiënten in nood verlengen. Op plaatsen waar er reeds een tekort is aan zorgverstrekkers zal dit de medische zorg extreem onder druk zetten, zeker wanneer die zorg door de autoriteiten geklasseerd wordt als 'niet dringend'. Niet alleen wordt gezondheidspersoneel anders ingezet, ook de financiering van anticonceptie en abortuszorg wordt in bepaalde landen geheroriënteerd naar de strijd tegen CoVid-19. De hiv-epidemie leert ons echter dat de financiering voor dit soort epidemieën niet onttrokken mag worden aan bestaande diensten, zodat de continuïteit van de zorg gegarandeerd wordt en opdat mensen hun gezondheid én andere rechten niet ondermijnd worden. Marie Stopes International, een belangrijke aanbieder van gezinsplanning en veilige abortuszorg in het Zuiden schat dat de terugval in reproductieve gezondheidsdiensten kan leiden tot maar liefst 3 miljoen extra ongeplande zwangerschappen, 2,7 miljoen onveilige abortussen en 11.000 zwangerschap-gerelateerde sterfgevallen. Over de hele wereld zien we plotselinge en ingrijpende beperkingen op democratische vrijheden. Onze bewegingen worden steeds meer gecontroleerd. Openbare bijeenkomsten zijn verboden; de noodtoestand wordt afgekondigd; wetgevingsdebatten worden uitgesteld en de werking van parlementen wordt in bepaalde landen opgeschort of hun controlerende rol wordt sterk ingeperkt ten voordele van de uitvoerende macht. Wereldwijd voeren overheden de digitale bewaking op. In Europa bijvoorbeeld, kende de Hongaarse premier Viktor Orbán zich dictatoriale bevoegdheden toe om wetten voor onbepaalde tijd te negeren en verkiezingen en referenda op te schorten. In Israël vaardigde premier Benjamin Netanyahu een nooddecreet uit dat verhindert dat het parlement bijeenkomt, in wat de krant Haaretz een 'corona-coup' doopte. Experts wijzen nu al op de toenemende druk op de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen en meisjes, overal ter wereld. Recht op een veilige abortus nog lang niet gegarandeerd in Europese en Centraal-Aziatische landen26/2/2020
Het recht van vrouwen op een veilige abortus moet door alle landen gegarandeerd worden. Toch blijkt uit een recente studie van de International Planned Parenthood Federation (IPPF) dat er in verschillende Europese en Centraal-Aziatische landen nog te veel barrières worden opgetrokken door wetgevers, ambtenaren en zorgverstrekkers. In België is het recht op abortus een brandend actueel thema. Nieuwe cijfers verzameld door de abortus-evaluatiecommissie tussen 2011 en 2018 lekten recent en liggen ter bespreking in de Kamer. Het thema bepaalt zelfs in zekere mate hoe de federale regering eruit zou kunnen zien. De nieuwe wet zou onze Belgische termijn voor zwangerschapsafbreking van 12 weken tot 18 weken verlengen. Geen beter moment om de vergelijking te maken met andere Europese landen. De VN-Veiligheidsraad nam een afgezwakte resolutie aan over de strijd tegen seksueel geweld in conflict. Verwijzingen naar seksuele en reproductieve gezondheidszorg voor slachtoffers van verkrachting en geweld verdwenen uit de tekst op vraag van de Amerikanen.
De Trump-administratie ondermijnt systematisch de consensus over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. De Trump-administratie is beducht voor elke mogelijke verwijzing naar abortus. Bij zijn aantreden voerde de administratie opnieuw de Mexico City Policy in waardoor Amerikaanse ontwikkelingssteun verbiedt aan organisaties die informatie over abortus aanbieden of daarvoor naar andere organisaties doorverwijzen, ook in landen waar abortus legaal is. |