Terwijl het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten’s beslissing om het Roe v. Wade arrest op te schorten nog hangende was legden drie internationale vrouwenrechtenactivistes uit wat de risico’s zijn wanneer vrouwen de toegang tot veilige abortuszorg beperkt of ontzegd wordt. Ze deden dit tijdens een digitale dialoog met de “Parlementairen voor de 2030 Agenda”.  

Een gebrek aan informatie, misinformatie, mythes over seks en anticonceptie, gebrekkige toegang of zelfs geen toegang tot anticonceptie, maar ook het gebrek aan dialoog over anticonceptiegebruik en zwangerschap tussen partners maken dat veel (jonge) vrouwen ongepland zwanger worden.  Deze uitdagingen zorgen ervoor dat één van de meest fundamentele keuzes, zwanger worden of net niet, helemaal geen vrije, geïnformeerde keuze is voor vele vrouwen wereldwijd. Dit is de kern van het State of The World Population rapport van het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA) van 2022.

LGBTI-personen en in het bijzonder LGBTI-jongeren liepen verhoogde risico’s op verbaal en fysiek geweld tijdens de lockdowns, en velen worstelden met depressies en zelfmoordgedachten.

​Vooral voor zij die zich thuis niet kunnen of durven out-en beleefden bijzonder moeilijke tijden. Dat jongeren daarbij afgesneden waren van hun peers, duwde hen nog sterker in een sociaal isolement. Zo getuigde Senator, Lid van het Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa en voorzitter van de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ Fourat Ben Chikha, op de Mensenrechtenconferentie in Kopenhagen die tijdens de WorldPride gehouden werd. De impact van de maatregelen op de Mensenrechten van LGBTI-personen dient van nabij gemonitord te worden, zo stelde hij, zodat de nodige (preventieve) acties kunnen worden ondernomen om mensen hun rechten te garanderen.

Meer dan 100 parlementsleden van over de hele wereld kwamen in Kopenhagen samen om de actuele uitdagingen voor LGBTI-personen te bespreken. Ook Kamerlid Goedele Liekens en Vlaams parlementslid en Senator Orry Van de Wauwer, beiden leden van de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ waren present. Voormalig lid en Vice-premier Petra De Sutter vertegenwoordigde de Belgische regering op de Pride.  

De Parlementairen voor de 2030 Agenda zien toe op de uitvoering van deze duurzame ontwikkelingsdoelen, en België ’s rol daarin. Tijdens een webinar op 29 september gingen de parlementairen na hoe het vijf jaar na hun adoptie staat met de realisatie van die doelstellingen, en wat de weerslag is van de huidige coronapandemie.

Prof. Dr. Olivier Degomme, directeur van het International Center for Reproductive Health (ICRH-UGent) maakte de balans op over de gevolgen van de covid-19 op SDG 3. Hij stelde dat de maatregelen die wereldwijd genomen werden grote gevolgen hebben voor de toegang tot anticonceptie, familieplanningsdiensten en moedersterfte. Recent onderzoek van de WHO meldt dat 90% van alle landen onderbrekingen in de essentiële gezondheidsdiensten rapporteerden en 68% onderbrekingen in de gezinsplanningsdiensten ondervonden. Er waren minder bezoeken, problemen met toegang tot diensten en stockouts en dat was  niet enkel in lage en middeninkomenslanden  het geval. 

Om aandacht te vragen voor de nood aan gezinsplanning deelden 12 Belgische parlementsleden van 9 verschillende partijen de grootte van hun gezin. Dat deden ze in een gezamenlijke videoboodschap op Moederdag. Daarin legden ze uit dat zij vrij waren om zelf te beslissen over de grootte van hun gezin, terwijl 214 miljoen vrouwen in het Globale Zuiden die een zwangerschap willen vermijden of uitstellen, die keuze niet hebben. Zij hebben geen toegang tot anticonceptie.

De deelnemende parlementairen – leden van de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ – kwamen uit quasi als alle politieke families in België, met parlementsleden van de PS, CdH, Ecolo, Défi, SP.a, Groen, Open VLD, CD&V en PVDA. 

De video werd gedeeld op Facebook, Twitter en Instagram en werd positief ontvangen door de volgers van parlementsleden en het brede publiek. Het initiatief was deel van de bredere Countdown2030Europe’s BecauseSheCounts campagne en georganiseerd door Sensoa International, het secretariaat van de parlementaire groep. 

Op 10 oktober gingen de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’, de Belgische All-Party-Parlementary-Group voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, opnieuw van start in het federale parlement. De komende 5 jaar verenigt de groep parlementariërs uit alle partijen die interesse hebben in het internationaal bevorderen van gendergelijkheid, gezondheid en rechten, zoals vastgelegd in het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
​
De groep, die ongeveer 30 leden telt, zal toezien op de internationale rol van België om het Caïro Actieprogramma en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te realiseren. Binnen dit kader, zullen ze zich richten op duurzaam ontwikkelingsdoel 3, gezondheid en welzijn voor iedereen, en duurzaam ontwikkelingsdoel 5, gendergelijkheid en empowerment. Daartoe zullen ze regelmatig bijeen komen, het publiek te informeren, deelnemen aan internationale delegaties, het terrein bezoeken, de regering bevragen en resoluties opstellen.

Donderdag 28 februari, Brussel, federaal parlement werd het rapport ‘The State of African Women’ gepresenteerd en dit in de aanloop naar Internationale Vrouwendag. Gina Wharton, beleidsmedewerkster bij IPPF European Network presenteerde het onderzoeksrapport van het Koninklijk Instituut voor de Tropen, dat ontwikkeld werd als onderdeel van 'Right by Her', een groter sensibiliseringsproject rond vrouwenrechten in Afrika. Het onderzoeksrapport brengt de realisaties maar ook de ‘gaps’ in de ratificatie en implementatie van het Maputo Protocol door Afrikaanse staten in kaart. Dat protocol is het wettelijk bindend instrument waarin de rechten van Afrikaanse vrouwen door de lidstaten van de Afrikaanse Unie werden vastgelegd. 

Roel Deseyn, federaal parlementslid en voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda, reisde eind juli met een delegatie Europese politici naar Tanzania. Daar ging hij met Tanzaniaanse parlementsleden, beleidsmakers, NGO medewerkers en jongerenactivisten in gesprek over de vele uitdagingen op het vlak van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. 

Ondanks de vooruitgang op het vlak van veilig bevallen, sterven elke dag 830 vrouwen aan de complicaties van een zwangerschap of bevalling en moeten miljoenen vrouwen leven met langdurige gezondheidsproblemen als gevolg ervan. Fistels zijn één van de meest ernstige bevallingscomplicaties. Fistels kunnen leiden tot doodgeboortes, incontinentie, stigma, schaamte en sociale uitsluiting en in sommige gevallen het overlijden van de moeder. Er leven naar schatting 2 miljoen vrouwen met die aandoening. Reden genoeg om de problematiek onder de aandacht te brengen. 
​
In de aanloop naar Moederdag organiseerden de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ daarom een seminarie over de problematiek van onveilige bevallingen en fistels in het Zuiden. Dr. Shershah Syed, Pakistaans fistelchirurg en oprichter van het Koothi Goth vrouwenziekenhuis in Karachi was in het federaal parlement te gast en getuigde over zijn jarenlange ervaring in het bestrijden van fistels. “Fistels zijn het probleem van arme mensen. Welvarende vrouwen gaan naar private ziekenhuizen. Wie geen middelen heeft, bevalt vaak thuis met behulp van traditionele vroedvrouwen. Sommige vroedvrouwen missen de vaardigheden om alles in goede banen te leiden.”

Stigma maakt vrouwen onzichtbaar
Het blijkt erg moeilijk om vrouwen met fistels op te sporen, want het stigma is erg groot. “Wanneer vrouwen een fistel oplopen, worden zij vaak incontinent. Zij lekken urine en worden als onrein beschouwd. De fistels worden gezien als een straf van God, en dus worden deze vrouwen vaak van de buitenwereld verborgen gehouden. Dat maakt het zo moeilijk om de vrouwen met de aandoening te vinden om te behandelen.” De dokter heeft ervaring met het opzetten van kampen op het platteland. Vrouwen worden opgeroepen om naar het veldhospitaal te komen en zich te laten behandelen. Eens hersteld gaan deze vrouwen terug naar hun dorpen en vertellen het voort.

Vroege huwelijken één van de oorzaken
Onveilige bevallingen en fistels hangen nauw samen met tienerzwangerschappen, gekoppeld aan vroege huwelijken. Een meerderheid van de vrouwen in Pakistan huwt nog voor de leeftijd van 18. “Recent heeft één provincie het initiatief genomen om vroege huwelijken te verbieden, maar die beslissing vereist de goedkeuring door de Senaat en precies daar wringt het schoentje. De Senaat zal immers de Islamitische Raad van geestelijken consulteren en die verwerpen het voorstel”, verklaarde de Dokter. “Volgens de geestelijke leiders wordt een meisje ‘vrouw’ vanaf haar eerste menstruatie en bijgevolg verondersteld zo snel mogelijk te huwen.”

De overheid laat het na om gezinsplanning te promoten
Gezinsplanning, de beste manier om ongeplande en veelvuldige zwangerschappen te voorkomen, staan verschillende religieuze leiders niet toe. Hun invloed  is groot en veel mensen volgen hun advies. “Verschillende NGO’s voeren actief campagne om gezinsplanning te promoten maar dit zou eigenlijk de opdracht van de overheid moeten zijn”, stelt Dokter Shershah. Druk van buitenaf kan wél een verschil maken want de regering is bekommerd om haar internationaal imago.

Toch thuis bevallen, bij gebrek aan beter?
Wendy Marijnissen, fotografe die dokter Shershah’s werk in Karachi van nabij volgt, getuigt over de problematiek van onveilige bevallingen. Het contrast tussen bevallingen in de publieke ziekenhuizen en thuisbevallingen is erg groot. Het inkomen bepaalt de kwaliteit van de zorg. Wie weinig middelen heeft, belandt in drukke, overvolle zalen zonder enige vorm van privacy. Thuis gaat alles er veel rustiger en intiemer aan toe en zijn moeders en schoonmoeders actief betrokken op de bevalling van hun dochters. In dat opzicht begrijpt ze waarom sommige vrouwen verkiezen om thuis te bevallen.

'Fistels zijn een indicatie van de onbereikbaarheid van gezondheidssystemen'
Fistels is een aandoening van de armen omdat ze geen toegang hebben tot degelijke gezondheidssystemen, beklemtoonde Felipe Sere, expert volksgezondheid bij de NGO Memisa. Fistels en onveilige bevallingen vormen vooral in Sub-Saharaans Afrika een groot probleem: “Nieuwe gevallen van fistels zijn een indicatie dat gezondheidssystemen voor een deel van de bevolking te ver af liggen”. Hoewel een  keizersnede fistels kan vermijden, ligt een duurzaam antwoord in een holistische aanpak. "De promotie van een  keizersnede heeft geen zin als er geen personeel die operatie kan uitvoeren. Of als er simpelweg geen ziekentransport bestaat.”

Onderwijs voor meisjes maar ook het bestrijden van ondervoeding helpen dit soort aandoeningen te vermijden. Het voorkomt dat meisjes te jong huwen of zwanger worden en zorgen voor een goede lichamelijke groei,  waardoor meisjes en vrouwen minder risico’s lopen op complicaties. Daarnaast speelt ook de financiering van de gezondheidszorg een belangrijke rol. Collectieve ziekteverzekeringen kunnen er voor zorgen dat de kosten voor een bevalling betaalbaar zijn.

België kan nog meer doen
Levert de Belgische regering voldoende inspanningen voor veilige bevallingen en het voorkomen van fistels? Het antwoord is, volgens Sere, dubbel. Met ‘She Decides’ zijn seksuele en reproductieve gezondheid en rechten een prioriteit voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Maar het probleem van veilig bevallen en fistels blijft erg groot en meer middelen zijn vereist. In die zin zou België zich echt moeten engageren om de 0,7% van haar rijkdom uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking. Een holistische benadering impliceert dat er investeringen gebeuren ​in gezondheidssystemen en in basisgezondheidszorg met bijzondere aandacht voor die problematiek van veilig bevallen

Datum: donderdag 26 April 2018, 12:30-14:00
Plaats: Federaal Parlement, Zaal Jacques Brel, Leuvenseweg 13, 1000 Brussels.

Gastsprekers: 
Dr. Shershah Syed, bekend Pakistaans fistelchirurg, Wendy Marijnissen, fotografe die al tien jaar werkt over veilig moederschap, en Felipe Sere, Public Health Officer bij Memisa, de Belgische NGO die zich inzet voor het recht op basisgezondheidszorg. 

​Ondanks de vooruitgang op het vlak van veilig bevallen, sterven dagelijks 830 vrouwen aan complicaties gerelateerd aan hun zwangerschap of bevalling. 99% van deze overlijdens vinden plaats in ontwikkelingslanden. Daarnaast lijden miljoenen vrouwen aan gezondheidsproblemen als gevolg van dergelijke complicaties.