Roel Deseyn, federaal parlementslid en voorzitter van de Parlementairen voor de 2030 Agenda, reisde eind juli met een delegatie Europese politici naar Tanzania. Daar ging hij met Tanzaniaanse parlementsleden, beleidsmakers, NGO medewerkers en jongerenactivisten in gesprek over de vele uitdagingen op het vlak van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. 

Ondanks de vooruitgang op het vlak van veilig bevallen, sterven elke dag 830 vrouwen aan de complicaties van een zwangerschap of bevalling en moeten miljoenen vrouwen leven met langdurige gezondheidsproblemen als gevolg ervan. Fistels zijn één van de meest ernstige bevallingscomplicaties. Fistels kunnen leiden tot doodgeboortes, incontinentie, stigma, schaamte en sociale uitsluiting en in sommige gevallen het overlijden van de moeder. Er leven naar schatting 2 miljoen vrouwen met die aandoening. Reden genoeg om de problematiek onder de aandacht te brengen. 
​
In de aanloop naar Moederdag organiseerden de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ daarom een seminarie over de problematiek van onveilige bevallingen en fistels in het Zuiden. Dr. Shershah Syed, Pakistaans fistelchirurg en oprichter van het Koothi Goth vrouwenziekenhuis in Karachi was in het federaal parlement te gast en getuigde over zijn jarenlange ervaring in het bestrijden van fistels. “Fistels zijn het probleem van arme mensen. Welvarende vrouwen gaan naar private ziekenhuizen. Wie geen middelen heeft, bevalt vaak thuis met behulp van traditionele vroedvrouwen. Sommige vroedvrouwen missen de vaardigheden om alles in goede banen te leiden.”

Stigma maakt vrouwen onzichtbaar
Het blijkt erg moeilijk om vrouwen met fistels op te sporen, want het stigma is erg groot. “Wanneer vrouwen een fistel oplopen, worden zij vaak incontinent. Zij lekken urine en worden als onrein beschouwd. De fistels worden gezien als een straf van God, en dus worden deze vrouwen vaak van de buitenwereld verborgen gehouden. Dat maakt het zo moeilijk om de vrouwen met de aandoening te vinden om te behandelen.” De dokter heeft ervaring met het opzetten van kampen op het platteland. Vrouwen worden opgeroepen om naar het veldhospitaal te komen en zich te laten behandelen. Eens hersteld gaan deze vrouwen terug naar hun dorpen en vertellen het voort.

Vroege huwelijken één van de oorzaken
Onveilige bevallingen en fistels hangen nauw samen met tienerzwangerschappen, gekoppeld aan vroege huwelijken. Een meerderheid van de vrouwen in Pakistan huwt nog voor de leeftijd van 18. “Recent heeft één provincie het initiatief genomen om vroege huwelijken te verbieden, maar die beslissing vereist de goedkeuring door de Senaat en precies daar wringt het schoentje. De Senaat zal immers de Islamitische Raad van geestelijken consulteren en die verwerpen het voorstel”, verklaarde de Dokter. “Volgens de geestelijke leiders wordt een meisje ‘vrouw’ vanaf haar eerste menstruatie en bijgevolg verondersteld zo snel mogelijk te huwen.”

De overheid laat het na om gezinsplanning te promoten
Gezinsplanning, de beste manier om ongeplande en veelvuldige zwangerschappen te voorkomen, staan verschillende religieuze leiders niet toe. Hun invloed  is groot en veel mensen volgen hun advies. “Verschillende NGO’s voeren actief campagne om gezinsplanning te promoten maar dit zou eigenlijk de opdracht van de overheid moeten zijn”, stelt Dokter Shershah. Druk van buitenaf kan wél een verschil maken want de regering is bekommerd om haar internationaal imago.

Toch thuis bevallen, bij gebrek aan beter?
Wendy Marijnissen, fotografe die dokter Shershah’s werk in Karachi van nabij volgt, getuigt over de problematiek van onveilige bevallingen. Het contrast tussen bevallingen in de publieke ziekenhuizen en thuisbevallingen is erg groot. Het inkomen bepaalt de kwaliteit van de zorg. Wie weinig middelen heeft, belandt in drukke, overvolle zalen zonder enige vorm van privacy. Thuis gaat alles er veel rustiger en intiemer aan toe en zijn moeders en schoonmoeders actief betrokken op de bevalling van hun dochters. In dat opzicht begrijpt ze waarom sommige vrouwen verkiezen om thuis te bevallen.

'Fistels zijn een indicatie van de onbereikbaarheid van gezondheidssystemen'
Fistels is een aandoening van de armen omdat ze geen toegang hebben tot degelijke gezondheidssystemen, beklemtoonde Felipe Sere, expert volksgezondheid bij de NGO Memisa. Fistels en onveilige bevallingen vormen vooral in Sub-Saharaans Afrika een groot probleem: “Nieuwe gevallen van fistels zijn een indicatie dat gezondheidssystemen voor een deel van de bevolking te ver af liggen”. Hoewel een  keizersnede fistels kan vermijden, ligt een duurzaam antwoord in een holistische aanpak. "De promotie van een  keizersnede heeft geen zin als er geen personeel die operatie kan uitvoeren. Of als er simpelweg geen ziekentransport bestaat.”

Onderwijs voor meisjes maar ook het bestrijden van ondervoeding helpen dit soort aandoeningen te vermijden. Het voorkomt dat meisjes te jong huwen of zwanger worden en zorgen voor een goede lichamelijke groei,  waardoor meisjes en vrouwen minder risico’s lopen op complicaties. Daarnaast speelt ook de financiering van de gezondheidszorg een belangrijke rol. Collectieve ziekteverzekeringen kunnen er voor zorgen dat de kosten voor een bevalling betaalbaar zijn.

België kan nog meer doen
Levert de Belgische regering voldoende inspanningen voor veilige bevallingen en het voorkomen van fistels? Het antwoord is, volgens Sere, dubbel. Met ‘She Decides’ zijn seksuele en reproductieve gezondheid en rechten een prioriteit voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Maar het probleem van veilig bevallen en fistels blijft erg groot en meer middelen zijn vereist. In die zin zou België zich echt moeten engageren om de 0,7% van haar rijkdom uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking. Een holistische benadering impliceert dat er investeringen gebeuren ​in gezondheidssystemen en in basisgezondheidszorg met bijzondere aandacht voor die problematiek van veilig bevallen

Datum: donderdag 26 April 2018, 12:30-14:00
Plaats: Federaal Parlement, Zaal Jacques Brel, Leuvenseweg 13, 1000 Brussels.

Gastsprekers: 
Dr. Shershah Syed, bekend Pakistaans fistelchirurg, Wendy Marijnissen, fotografe die al tien jaar werkt over veilig moederschap, en Felipe Sere, Public Health Officer bij Memisa, de Belgische NGO die zich inzet voor het recht op basisgezondheidszorg. 

​Ondanks de vooruitgang op het vlak van veilig bevallen, sterven dagelijks 830 vrouwen aan complicaties gerelateerd aan hun zwangerschap of bevalling. 99% van deze overlijdens vinden plaats in ontwikkelingslanden. Daarnaast lijden miljoenen vrouwen aan gezondheidsproblemen als gevolg van dergelijke complicaties. 

Fistels vormen één van de meest ernstige bevallingscomplicaties. Jaarlijks zijn er naar schatting tussen de 50.000 en 100.000 nieuwe gevallen en naar schatting 2 miljoen vrouwen leven met de aandoening. Vooral vrouwen in afgelegen gebieden zonder gezondheidsvoorzieningen lopen het risico op fistels. Fistels kunnen leiden tot doodgeboortes, incontinentie, schaamte, stigma en sociale uitsluiting en in sommige gevallen de dood. Met de 2030 Agenda hebben we ons geëngageerd om tegen 2030 het aantal moedersterftes sterk te verminderen en de universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten te verzekeren. 

Dit lunchseminarie wordt georganiseerd door de Parlementairen voor de 2030 Agenda in de aanloop naar Moederdag. Het seminarie is gratis en toegankelijk voor iedereen, maar registratie is vereist en dit ten laatste op vrijdag 20 april.

Om praktische redenen is de voertaal van het seminarie Engels. Sandwiches worden voorzien. 

“In teveel contexten heeft zij nog nooit zelf kunnen beslissen over éénder wat. Zeggen dat zij beslist, zonder aan de fundamenten te bouwen die haar daartoe instaat stellen, is in het beste geval naïef - in het slechtste geval onverantwoord. We mogen geen verwachtingen scheppen over autonomie en zelfbeschikking zonder omstandigheden te creëren die dat ook toelaten." Lina Abirafeh, directrice van het Institute for Women’s Studies in the Arab World aan de Libanese Amerikaanse Universiteit in Libanon en She Decides' kampioen's boodschap was klinkklaar. Abirafeh was de key note op het She Decides’ verjaardagsevent in het Belgische parlement, dat een antwoord zocht op de vraag 'Kan zij beslissen in tijden van crisis?', met een focus op de toegang van vrouwen en meisjes tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) tijdens humanitaire crises.  ​

Vlaams parlementslid Piet De Bruyn ontving de Cavaria Campaign Award voor zijn politiek werk als rapporteur voor de rechten van LGBTI (Lesbians, Gay, Bisexual, Transgender & Intersex) bij de Raad van Europa. Cavaria is de belangenorganisatie van LGBTI in Vlaanderen. Binnen de Raad van Europa presenteerde De Bruyn het eerste uitgebreide Europese rapport dat de rechten van intersekse personen verdedigt en promoot. Piet De Bruyn is dankbaar voor deze erkenning: "Het is een privilege om te mogen samenwerken met de LGBTI gemeenschap naar een inclusieve samenleving. In de komende jaren zal ik blijven werken voor alle LGBTI. Hoe meer ik door Europa reis, hoe meer ik besef hoe belangrijk het is om me te blijven inzetten voor de gelijkheid en vrijheid van elk LGBTI."

Het rapport over intersekse personen zal richtinggevend zijn voor LGBTI actvisten over heel Europa, doordat het de rechten van intersekse personen inbed in het internationale mensenrechtenkader. Sinds vele jaren maakt De Bruyn lid uit van de 'Parlementairen voor de 2030 Agenda', de Belgische parlementaire groep die zich inzet voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten en waartoe Sensoa het secretariaat opneemt. 

“We kunnen de epidemie onder controle krijgen tegen 2030, de einddatum van de universele Agenda voor Duurzame Ontwikkeling”. Het zijn niet onze woorden maar die van Inge Tack, Senior Advisor bij UNAIDS. Inge Tack lichtte in het parlement de wereldwijde ontwikkelingen van de aanpak van hiv toe. 

Eind augustus voerden dertig parlementsleden van over heel de wereld een dialoog met UNFPA en het European Parliamentary Forum (EPF) in Wenen. Parlementslid Benoît Piedboeuf vertegenwoordigde de Parlementairen voor de 2030 Agenda , de parlementaire groep die toeziet op België’s implementatie van de gezondheid- en genderdimensies van de duurzame ontwikkelingsagenda. 

De Kamercommissie Buitenlandse Betrekkingen keurde 27 juni unaniem een resolutie goed over de uitvoering en opvolging van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) in de 2030 Agenda. 

​De resolutie identificeert grote uitdagingen op het gebied van SRGR. Zo heeft 225 miljoen vrouwen die een zwangerschap willen uitstellen of voorkomen geen toegang tot anticonceptie, wordt één op de drie vrouwen die tijdens haar leven het slachtoffer van partnergeweld of seksueel geweld, en bevallen jaarlijks 16 miljoen tieners van een baby.

De 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling bevat specifieke doelen die net deze problemen moeten aanpakken, zoals universele toegang tot gezinsplanning en het beëindigen van alle vormen van geweld tegen meisjes en vrouwen. 

De parlementairen roepen de Belgische regering op om zich in te spannen voor de uitvoering van de Agenda en ook andere landen daartoe aan te sporen. Ze vragen om systematisch aandacht te besteden aan SRGR in de onderhandeling over samenwerkingsprogramma’s met de partnerlanden van de ontwikkelingssamenwerking. Ook vragen ze dat België het draagvlak voor SRGR binnen internationale organisaties, zoals de WHO, UNICEF en UNWOMEN vergroot, en dat België in de VN-Mensenrechtenraad en op andere internationale fora andere landen oproept om SRGR te beschermen en te promoten. 

​De resolutie werd ingediend door Kamerlid Sabien Lahaye-Battheu, voorzitster van de Parlementairen voor de 2030 Agenda. De resolutie kan tellen als signaal: België staat aan de vooravond van haar zelf-evaluatie ('Voluntary National Review') over de 2030 Agenda bij de VN, midden-juli. 

Vicepremier en Minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo lichtte parlementairen in over de toekomst van ‘She Decides’. She Decides is het internationale fundraising en advocacy initiatief voor dat in het leven werd geroepen als reactie op de Amerikaanse Global Gag Rule. Tijdens een ontmoeting met de Parlementairen voor de 2030 Agenda, een informele parlementaire groep die deze thema’s opvolgt, deed de minister zijn plannen uit de doeken.