De beleidsverklaring en nota van nieuw Minister voor Ontwikkelingssamenwerking en Grootstedenbeleid Meryame Kitir trekt lessen uit de COVID-19 pandemie. Deze crisis toont dan ook het belang van sterke publieke sectoren, zoals een stevige gezondheidszorg, onderwijs en sociale bescherming om een beproeving van deze omvang te doorstaan. ODA vormt dan ook een cruciale hefboom voor duurzaam herstel, zo leest de verklaring. 

De Parlementairen voor de 2030 Agenda zien toe op de uitvoering van deze duurzame ontwikkelingsdoelen, en België ’s rol daarin. Tijdens een webinar op 29 september gingen de parlementairen na hoe het vijf jaar na hun adoptie staat met de realisatie van die doelstellingen, en wat de weerslag is van de huidige coronapandemie.

Prof. Dr. Olivier Degomme, directeur van het International Center for Reproductive Health (ICRH-UGent) maakte de balans op over de gevolgen van de covid-19 op SDG 3. Hij stelde dat de maatregelen die wereldwijd genomen werden grote gevolgen hebben voor de toegang tot anticonceptie, familieplanningsdiensten en moedersterfte. Recent onderzoek van de WHO meldt dat 90% van alle landen onderbrekingen in de essentiële gezondheidsdiensten rapporteerden en 68% onderbrekingen in de gezinsplanningsdiensten ondervonden. Er waren minder bezoeken, problemen met toegang tot diensten en stockouts en dat was  niet enkel in lage en middeninkomenslanden  het geval. 

De nieuwe Minister van Ontwikkelingssamenwerking is Meryame Kitir, lid van de Vlaamse sociaal-democratische partij SP.a en populair politicus in de provincie Limburg. Ze heeft een migratie- en arbeidersachtergrond en groeide in de politieke door haar actieve inzet als vakbondsvertegenwoordigster. In haar parlementaire werk legde Kitir zich toe op sociale zaken, een troef voor haar toekomstige beleidswerk in de ontwikkelingssamenwerking. 

Alexander De Croo, in de vorige legislatuur Minister van Ontwikkelingssamenwerking, legde samen met de andere ministers de eed af op 1 oktober. Hij mag nu de Vivaldi-regering (naar de verschillende kleuren van de partijen) gaan leiden. Vivaldi bestaat uit de twee liberale families, de twee groene partijen, de twee socialistische partijen en christendemocraten van CD&V, een totaal van 7 partijen dus. 

In September 2015 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling aan. 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen en niet minder dan 169 targets moeten tegen 2030 gerealiseerd moeten. Welke vooruitgang werd sindsdien geboekt?

Het Guttmacher Institute’s recente “Adding it Up” rapport brengt het tekort aan seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten in lage en middeninkomenslanden in kaart. Het berekende ook wat het zou kosten om dat tekort in te lossen. 

De jaarlijkse VN-commissie voor Bevolking en Ontwikkeling, beter gekend als de CPD, had te lijden onder de gevolgen van de COVID-19 maatregelen. Uitstellen en digitaliseren, hielp de leden niet vooruit tot een gedeelde erkenning van de uitdagingen. 

Het Europees Agentschap voor Medicijnen (EMA) publiceerde een positieve opinie over het gebruik van de dapivirine vaginale ring voor vrouwen van 18 en ouder in ontwikkelingslanden waar ze een risico lopen op een hiv-1 infectie. De maandelijkse ring is het eerste langwerkende hiv-preventie middel voor vrouwen en werd ontwikkeld om hun nood aan nieuwe preventievormen in te lossen, gezien de blijvende hoge infectiegraad waarmee zij geconfronteerd worden, in het bijzonder in Sub-Sahara Afrika. 

Om aandacht te vragen voor de nood aan gezinsplanning deelden 12 Belgische parlementsleden van 9 verschillende partijen de grootte van hun gezin. Dat deden ze in een gezamenlijke videoboodschap. Daarin legden ze uit dat zij vrij waren om zelf te beslissen over de grootte van hun gezin, terwijl 214 miljoen vrouwen in het Globale Zuiden die een zwangerschap willen vermijden of uitstellen, die keuze niet hebben. Zij hebben geen toegang tot anticonceptie.

De deelnemende parlementairen – leden van de ‘Parlementairen voor de 2030 Agenda’ – kwamen uit quasi als alle politieke families in België, met parlementsleden van de PS, CdH, Ecolo, Défi, SP.a, Groen, Open VLD, CD&V en PVDA. 

De video werd gedeeld op Facebook, Twitter en Instagram en werd positief ontvangen door de volgers van parlementsleden en het brede publiek. Het initiatief was deel van de bredere Countdown2030Europe’s BecauseSheCounts campagne en georganiseerd door Sensoa International, het secretariaat van de parlementaire groep. 

Waarom hebben meer dan 200 miljoen vrouwen in lage en middeninkomenslanden geen toegang tot anticonceptie?
Veel vrouwen kunnen niet terecht bij een gezondheidsdienst: soms ligt het gezondheidscentrum op dagen lopen, is er te weinig of onvoldoende opgeleid personeel of zijn voorbehoedsmiddelen niet op voorraad. Jonge en ongehuwde vrouwen botsen er tevens vaak op stereotypes en vooroordelen van gezondheidswerkers, zeker wanneer ze volgens de religieuze of maatschappelijk normen (nog) niet seksueel actief horen te zijn.  De angst voor die vooroordelen, en een gebrek aan privacy, maakt dat sommige vrouwen niet aan de zoektocht naar anticonceptie durven beginnen. Ook de kostprijs van anticonceptie is vaak een obstakel, zeker voor vrouwen die in armoede leven en niet of met moeite rondkomen.
 
Wat is de impact van de Coronapandemie?
Door de Covid-19 pandemie stijgt het aantal vrouwen zonder toegang tot anticonceptie. Het VN-Bevolkingsfonds UNFPA berekende dat een lockdown van 6 maanden in lage en middeninkomenslanden kan leiden tot 47 miljoen extra vrouwen zonder toegang tot anticonceptie. Dat zou leiden tot 7 miljoen bijkomende ongeplande zwangerschappen.
 
Door de lockdown zijn duizenden gezinsplanningsklinieken noodgedwongen gesloten. Gezondheidspersoneel wordt ingezet voor de pandemie of zit in quarantaine.
De productie en de bevoorrading van anticonceptie, inclusief condooms loopt vertragingen op of is op sommige plaatsen stilgevallen.
 
Waarom is het zo belangrijk dat vrouwen toegang hebben tot anticonceptie? 
Toegang tot anticonceptie is van levensbelang voor vrouwen en kinderen. Als vrouwen en koppels zich kunnen beschermen tegen een zwangerschap betekent dat minder ongeplande zwangerschappen. Het betekent ook minder risicovolle bevallingen, in het bijzonder voor erg jonge of net voor oudere vrouwen, of voor vrouwen bij wie de zwangerschappen elkaar te snel opvolgen. Het leidt ook tot minder zwangerschapsonderbrekingen, die vaak onveilig gebeuren in lage inkomenslanden en/of landen waar dat verboden is.
 
Jaarlijks sterven 300.000 vrouwen in het kraambed. Dat zijn er 800 per dag. 2,7 miljoen baby’s sterven binnen de eerste maand na hun geboorte. Volledig de behoefte aan anticonceptie en zwangerschapszorg vervullen, zou spectaculaire resultaten geven. Niet in het minst omdat het een sterke daling van de moedersterfte en de sterfte van pasgeborenen zou betekenen. Dit zou een enorme prestatie zijn.
 
Toegang tot anticonceptie laat vrouwen ook toe om hun kinderwens te combineren met andere levensplannen, zoals studeren of buitenshuis werken. De mate waarin vrouwen zelf kunnen beslissen over het al dan niet krijgen van kinderen en het gebruik van anticonceptie, zijn dan ook de belangrijkste indicatoren voor de emancipatie van vrouwen. 
 
Solidair met vrouwen wereldwijd
Laten we in tijden van Covid-19 nog méér solidariteit tonen met vrouwen wereldwijd en hun gezinnen.
#BecauseSheCounts
#TogetherAgainstCorona
 
Deze sociale media-actie kwam tot stand met de steun van de Parlementairen voor de 2030 Agenda, de parlementaire groep met leden van Belgische Kamer en Senaat die zich inzetten voor gendergelijkheid, gezondheid en rechten in de internationale samenwerking, met steun van Sensoa International.